Rotstraal bij paarden is een veelvoorkomende aandoening, al dan niet het meest voorkomende hoefprobleem bij paarden, die kan leiden tot uiteenlopende problemen en ongemak en zelfs serieuze pijn en kreupelheden voor het paard. Het is van groot belang om deze aandoening tijdig te herkennen, te behandelen en idealiter zien te voorkomen.
In dit artikel bespreken we de oorzaken, symptomen, behandelingen en preventieve maatregelen van rotstraal.
Wat is rotstraal?
Rotstraal is een aandoening van de straal van de hoef van het paard. Het kan worden veroorzaakt door bacteriën die de hoef binnendringen en zich gaan voeden met het hoornweefsel. Dit zorgt ervoor dat er een verweking van het hoornweefsel optreedt, waardoor de straal van de hoef zachter wordt en er een karakteristieke stank ontstaat.
Rotstraal kan variëren van een licht rafelige, viezige straal, tot een straal waarvan de gehele hoornlaag is weggerot. Een verwante, maar nog meer serieuze aandoening is een infectie van de middelste straalgroef. Hierbij is de normaal ondiepe middelste straalgroef zeer diep geworden en is deze geïnfecteerd geraakt. Een gezonde middelste straalgroef is een paar millimeter diep, waarin tegen een straalgroef in de problemen makkelijk 1 tot zelfs meerdere centimeter diep richting hoefballen kan zijn. Dit probleem kan voor het paard uitermate pijnlijk zijn!
Een infectie van de middelste straalgroef kan in de meest ernstige en langaanhoudende gevallen leiden tot hoef-/straalkanker, waardoor een te diepe middelste straalgroef zeer serieus genomen dient te worden.
Flinke rotstraal met een zeer diepe infectie van de middelste straalgroef. Foto rechts boven is halverwege het behandeltraject en rechts onder na een aantal maanden intensive behandeling met als resultaat een hele gezonde straal.
Oorzaken van rotstraal
Rotstraal kan worden veroorzaakt door verschillende factoren. Eén van de grootste risicofactoren is een slechte hygiëne van de hoef. Wanneer de hoef niet regelmatig en grondig wordt gereinigd, kunnen bacteriën zich in de hoef ophopen, hoefhoorn opvreten en zacht maken en uiteindelijk de gevoelige delen binnen dringen en ontstekingen veroorzaken.
Andere oorzaken kunnen zijn:
- een te natte omgeving waarin het paard leeft,
- een slechte hoefgezondheid en hoefverzorging,
- een slechte kwaliteit van het hoornweefsel,
- een niet optimale darmgezondheid of te wel een niet goed werkend afweersysteem en/of een gebrek aan beweging.
Hoe meer van deze factoren bij elkaar komen hoe sneller rotstraal kan ontstaan en zich kan manifesteren.
Symptomen van rotstraal
De symptomen van rotstraal zijn vrij duidelijk en kunnen gemakkelijk worden herkend. Het begint met een vieze geur die uit de hoef komt, gevolgd door verweking van het hoornweefsel van de straal. De straal voelt dan niet meer stevig en robuust aan, maar is zacht en sponzig. Bij gevorderde rotstraal waarbij grote delen van de hoornlaag zijn weggerot en/of een diepe middelste straalgroef kan er pijn optreden en kan het aangetaste gebied zelf beginnen te bloeden, waardoor het paard gevoelig en kreupel kan gaan lopen. Het is belangrijk om deze symptomen in een vroeg stadium te herkennen om te voorkomen dat de aandoening zich verder ontwikkelt.
Infectie van de middelste straalgroef, gekenmerkt door een diepe ‘spleet’ in het midden van de straal. (Het groenige is de restant van een eerdere behandeling)
Rotstraal behandelen: stap voor stap
Rotstraal kan op verschillende manieren worden behandeld. Allereerst dient het paard op een droge en schone omgeving te worden gehouden. De hoef moet grondig worden gereinigd en het zieke weefsel moet worden verwijderd. Hierna kan de hoef worden behandeld met passende middelen tegen rotstraal, om de groei van bacteriën te remmen. Als de aandoening al gevorderd is, is een zeer intensieve aanpak en behandeling noodzakelijk. Het is belangrijk om in dit geval de deskundige hoefprofessional te raadplegen.
Belangrijk bij de behandeling van rotstraal is tevens ook het herstellen van een goede hoefbalans indien nodig. Knelpunten in de hoef moeten worden aangepakt en de balans moet worden hersteld zodat het paard zijn hoeven optimaal kan gebruiken en de doorbloeding optimaal kan functioneren. Zonder een goede doorbloeding zal het aangetaste materiaal niet of aanzienlijk trager herstellen.
Rotstraal voorkomen
Allereerst is het belangrijk om de hoeven van het paard regelmatig te laten bekappen of te laten controleren door een hoefsmid. Hoe regelmatig hangt af van diverse factoren, maar bekapintervallen rond de 5 à 6 weken zijn voor de meeste paarden een geschikt bekapinterval. Een goede vuistregel is: hoe groter de hoefproblemen, hoe kleiner het bekapinterval!
Het is essentieel dat de hoeven van het paard in goede conditie zijn, de hoefbalans correct, de hoefwand niet te lang is waardoor deze wordt kan uitwaaieren en dat er geen scheuren of andere beschadigingen aanwezig zijn waarin bacteriën zich kunnen nestelen.
Een doeltreffende uitspraak van Hoefspecialist Lennart Denkhaus over hoefverzorging is: “Goed bekapt is het halve werk”. Hiermee benadrukt hij het belang van een goede bekapping voor de algehele gezondheid van het paard en het voorkomen van hoefproblemen zoals rotstraal.
Gezonde stralen. Linker foto voorhoef, rechter foto achterhoef (van twee verschillende paarden!)
Het belang van hoefverzorging bij rotstraal
Daarnaast is goede hygiëne en hoefverzorging van cruciaal belang voor het voorkomen van rotstraal bij paarden. Zorg ervoor dat de hoeven regelmatig worden gereinigd. Het beste resultaat wordt bereikt door de hoef eerst schoon te maken met een gewone hoevenkrabber en de hoef vervolgens met een zachte stalenborstel helemaal schoon te borstelen. Op deze manier wordt de hoef ook in diepere kieren en groeven goed gereinigd.
Let wel! Als het paard ernstige rotstraal heeft moet de hoef wel met beleid worden schoongekrabd, zodat het paard tijdens het uitkrabben geen pijn ervaart. Het regelmatige gebruik van een verzorgende hoefspray kan helpen problemen als rotstraal te voorkomen.
Tevens is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de hoeven niet langdurig op natte, onhygiënische ondergronden moeten staan omdat dit kan bijdragen aan de ontwikkeling van rotstraal. De hoeven worden dan snel te zacht en worden minder weerstandskrachtig, waardoor kiemen sneller te kans krijgen het hoorn aan te tasten. Ammoniak in stallen maakt het hoorn tevens nog zachter en zwakker waardoor rotstraal nog sneller kan ontstaan. Een schone en droge leefomgeving is dan ook een zeer belangrijke factor in het voorkomen van rotstraal en dergelijke aandoeningen.
Van hevige rotstraal (foto onderaan), naar een gezonde straal (foto bovenaan) doormiddel van aanpassingen in de bekapping en het intensief behandelen met effectieve middelen.
De rol van beweging en voeding bij rotstraal
Een goed op het paard afgestemde voeding en voldoende beweging zijn tevens ook zeer belangrijke onderdelen om de hoef gezond te houden.
Gezonde voeding voor paarden met of zonder rotstraal bevat een evenwichtige mix van voedings- en vitaalstoffen, waaronder eiwitten, koolhydraten, vetten, vitaminen en mineralen. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat het dieet van het paard geen overmatige hoeveelheden suikers of zetmeel bevat, omdat deze ervoor kunnen zorgen dat de pH-waarde in de darmen uit balans raakt, wat kan bijdragen aan de ontwikkeling van rotstraal. Bij hoefproblemen zoals rotstraal is het verstandig de voeding goed onder de loep te nemen. Voedingsdeskundigen zijn hiervoor het beste aanspreekpunt.
Voldoende beweging speelt een uitermate belangrijke rol bij het voorkomen van diverse hoefproblemen, zoals van rotstraal bij paarden. Regelmatige beweging op functionele hoeven helpt de bloedsomloop te verbeteren en de zuurstoftoevoer naar de hoeven te stimuleren, wat bijdraagt aan een gezondere hoefgroei. In gevallen van rotstraal kan lichte beweging, zoals wandelen of lichte oefeningen onder het zadel, helpen om de bloedtoevoer naar de hoeven te verbeteren en de genezing te bevorderen. Intensief werk op pijnlijke hoeven is af te raden.
Als het gaat om hoefgezondheid in relatie tot beweging, benadrukt Hoefspecialist Lennart Denkhaus het belang een gezonde levensstijl voor het paard; waarin het paard gedurende dag en nacht de mogelijkheid krijgt zich vrij te kunnen bewegen. Hij adviseert paardeneigenaren om te investeren in een goede hoefverzorging en huisvesting en de deze aspecten te beschouwen als een belangrijk onderdeel van de algehele gezondheid en het welzijn van het paard.
Wist je dat?
Wist je dat? Een wild levend paard op zoek naar voedsel en water makkelijk 15-20 kilometer op een dag zou lopen? Vertaald naar het aantal stappen dat het paard op een dag zou zetten zou het paard enkele tienduizend stappen per dag maken, elke stap belangrijk voor de doorbloeding van het hele onderbeen en de hoef.
Samengevat
Rotstraal en infecties van de middelste straalgroef zijn aandoeningen die bij paarden veel voorkomen en vervelende symptomen kunnen veroorzaken. Rotstraal in al haar uitingsvormen, wordt tot op heden nog steeds én te vaak niet goed herkend en serieus genomen. En dat terwijl het veel pijn en ongemak tot gevolg kan hebben. Het is dan ook van groot belang om deze aandoening tijdig te herkennen en te behandelen. Het voorkomen van rotstraal begint bij een goede hygiëne en verzorging van de hoef, een droge en schone omgeving, voldoende beweging en goed voer. Bij een vermoeden van rotstraal is het altijd raadzaam om de hoefprofessional te raadplegen voor een juiste vaststelling en behandeling.
Over de auteur
Lennart Denkhaus is sinds meer dan 12 jaar werkzaam als hoefspecialist en zijn praktijk, opleiding en cursussen benadrukt hij het belang van regelmatig en correct hoefonderhoud en een gezonde, bij het paard passende levensstijl.
Lennart is oprichter en eigenaar van het Centrum voor Hoefgezondheid, een initiatief dat zich richt op educatie en kennisoverdracht op het gebied van hoefgezondheid en -verzorging. Het Centrum voor Hoefgezondheid biedt onder meer workshops en bijscholingen voor hoefverzorgers en paardenprofessionals en een volwaardige opleiding tot hoefspecialist.
Tevens is Lennart mede-ontwikkelaar en -eigenaar van Unique-Horn hoof care; een productlijn met een uitgebreid gamma van hoefverzorgingsproducten. De producten zijn gebaseerd op natuurlijke ingrediënten en worden gebruikt voor de behandeling en preventie van hoefproblemen zoals rotstraal, scheuren, hoefzweren, white line disease ed.
Unique-Horn wordt in diverse landen geadviseerd door hoefsmeden, hoefverzorgers en dierenartsen en gebruikt door vele tevreden paardeneigenaren.
