LENNART DENKHAUS

Rotstraal, een aandoening waar vrijwel elke paardenliefhebber van gehoord heeft, maar herkent iedereen het ook op tijd? Deze veelvoorkomende hoefprobleem kan leiden tot uiteenlopende klachten, ongemak, en in ernstige gevallen zelfs kreupelheid bij het paard. Tijdige herkenning en behandeling zijn cruciaal, maar voorkomen is nog beter. In deze blog lees je alles over rotstraal: wat het is, hoe je het behandelt, en wat je kunt doen om het te voorkomen.

Wat is rotstraal?

Rotstraal is een aandoening van de straal in de hoef van het paard. Het wordt veroorzaakt door bacteriën die zich voeden met het hoornweefsel, waardoor het hoorn verweekt en een karakteristieke geur ontstaat. De ernst kan variëren van een licht aangetaste straal tot een situatie waarin de hele hoornlaag is weggerot. Een bijzonder ernstige vorm is een infectie van de middelste straalgroef, waarbij de normaal ondiepe groef extreem diep wordt en geïnfecteerd raakt. Dit kan leiden tot hevige pijn en in extreme gevallen zelfs hoefkanker.  

Oorzaken van rotstraal

Verschillende factoren kunnen bijdragen aan het ontstaan van rotstraal:

• Slechte hoefhygiëne
• Vochtig of natte leefomstandigheden
• Onvoldoende beweging
• Slechte hoefgezondheid of kwaliteit van het hoornweefsel
• Een verminderde darmgezondheid of weerstand

Combinaties van deze factoren verhogen het risico aanzienlijk, waardoor het belangrijk is om preventieve maatregelen te treffen.

Symptomen van rotstraal

De eerste tekenen van rotstraal zijn vaak eenvoudig te herkennen:

• Een vieze geur afkomstig uit de hoef
• Verweking van de straal
• Een zachte, sponsige straal
  Bij gevorderde rotstraal kunnen er pijn, bloedingen, en kreupelheid optreden. Het is essentieel om rotstraal in een vroeg stadium te herkennen, zodat de aandoening niet verder escaleert.

Rotstraal behandelen: stap voor stap

De behandeling van rotstraal richt zich op het creëren van een schone, droge omgeving en het aanpakken van de infectie:

1. Hoefhygiëne: Reinig de hoef grondig met een hoevenkrabber en borstel.
2. Verwijder ziek weefsel: Dit voorkomt verdere verspreiding van de bacteriën.
3. Gebruik geschikte middelen: Kies het beste middel tegen rotstraal, zoals desinfecterende sprays of gels.
4. Herstel de hoefbalans: Zorg dat de hoefsmid eventuele knelpunten corrigeert om de doorbloeding te optimaliseren.

Bij ernstige rotstraal is een professionele behandeling door een hoefsmid of dierenarts onmisbaar.

Rotstraal voorkomen: tips en tricks

Preventie is de sleutel tot gezonde hoeven. Hier zijn enkele praktische tips:

• Regelmatig bekappen: Laat de hoeven om de 5-6 weken controleren door een hoefsmid.
• Goede hygiëne: Reinig de hoeven dagelijks en voorkom langdurige blootstelling aan vochtige, onhygiënische omstandigheden.
• Beweging: Zorg dat het paard voldoende kan bewegen om de doorbloeding in de hoeven te bevorderen.
• Gezonde voeding: Vermijd een dieet met overmatig suiker en zetmeel, en zorg voor een uitgebalanceerde mix van vitaminen en mineralen.

Zoals hoefspecialist Lennart Denkhaus zegt: “Goed bekapt is het halve werk.” Dit benadrukt hoe belangrijk regelmatig onderhoud en preventieve zorg zijn.

Wist je dat?
Een wild levend paard op zoek naar voedsel en water makkelijk 15-20 kilometer op een dag zou lopen? Vertaald naar het aantal stappen dat het paard op een dag zou zetten zou het paard enkele tienduizend stappen per dag maken, elke stap belangrijk voor de doorbloeding van het hele onderbeen en de hoef. 

Rotstraal samengevat

Rotstraal bij paarden behandelen en voorkomen begint bij goede hygiëne, regelmatige hoefverzorging, en een gezonde levensstijl. Door alert te zijn op symptomen en tijdig in te grijpen, kun je ernstige problemen voorkomen en het welzijn van je paard verbeteren.

Over de auteur

Lennart Denkhaus is hoefspecialist en oprichter van het Centrum voor Hoefgezondheid. Hij biedt educatie en producten, zoals de Unique-Horn lijn, voor de behandeling en preventie van hoefproblemen.

Om een paard zonder hoefijzers en zonder extra hoefbescherming comfortabel over verschillende ondergronden te laten lopen, zijn een aantal factoren belangrijk. De belangrijkste aandachtspunten zijn een goede hoefgezondheid, passende huisvesting en voldoende tijd om het paard te laten wennen. Toch is niet ieder paard hier direct of zelfs ooit toe in staat.

Blote hoeven waar mogelijk, hoefbescherming waar nodig

Wanneer heeft een paard hoefbescherming nodig?

Of een paard tijdelijke hoefbescherming nodig heeft, hangt af van verschillende factoren. Denk aan:

• De conditie en geschiedenis van de hoeven.
• Het algemene welzijn van het paard.
• De huisvesting.
• De manier waarop het paard wordt gebruikt of getraind.

Niet elk paard kan en moet op elke ondergrond altijd evengoed lopen.

Waarom hoefbescherming soms nodig is

Lang niet ieder paard kan op blote hoeven over elke ondergrond lopen zonder gevoeligheid of voorzichtigheid te tonen. Dit geldt zeker als de leefomstandigheden en trainingsomstandigheden sterk van elkaar verschillen, of als het paard minder gezonde hoeven heeft door bijvoorbeeld pathologieën. Tijdelijke hoefbescherming kan dan een waardevol hulpmiddel zijn om het paard comfortabel te laten bewegen.

Hoewel blote hoeven functioneel vaak de meest effectieve en gezonde keuze zijn, zijn er situaties waarin hoefbescherming nodig is. Bijvoorbeeld bij:

• Grote verschillen tussen leef- en trainingsomstandigheden.
• Minder gezonde hoeven.
• Specifieke medische situaties zoals hoefbevangenheid.

Bij dergelijke situaties draait het om het vinden van een balans tussen comfort en functionaliteit. Oncomfortabel lopen heeft namelijk ook impact op de functionaliteit van de hoeven en het lichaam, zoals op schokdemping, bloedsomloop en het natuurlijke afwikkelingspatroon.

Wanneer hoefbescherming, zoals hoefschoenen, tijdelijk wordt gebruikt, is de vermindering in functionaliteit vaak een goed compromis voor het verhoogde comfort. Bij langdurige problemen, zoals hoefbevangenheid, is passende hoefbescherming essentieel. Dit ondersteunt niet alleen de hoeven maar bevordert ook het herstel van het hele paard.

Hoefschoenen als hoefbescherming

Een van de meest effectieve vormen van hoefbescherming zijn hoefschoenen. Deze bieden veel voordelen en worden steeds populairder. Dankzij technologische ontwikkelingen passen hoefschoenen beter, zijn ze geschikt voor meer disciplines en bieden ze optimaal comfort zonder de natuurlijke functionaliteit van de hoeven onnodig te beperken.

Hoefschoenen zijn geschikt voor verschillende toepassingen, waaronder:

• Recreatief of sportief rijden.
• Gebruik als therapieschoen bij hoefproblemen zoals hoefbevangenheid.

Voordelen hoefschoenen

Een belangrijk voordeel van hoefschoenen is dat ze alleen gedragen hoeven te worden als dat nodig is. De rest van de dag kunnen de hoeven onbedekt blijven, waardoor ze fysiologisch correct kunnen functioneren (mits de hoefverzorging goed is). Bij ernstige hoefproblemen hebben hoefschoenen het extra voordeel dat de hoeven door zowel de hoefverzorger als de eigenaar eenvoudig behandeld en bekapt kunnen worden. Dit is bij permanente hoefbescherming vaak niet mogelijk.

Hoefschoenen moeten goed passen

Het succes van hoefschoenen valt of staat met de pasvorm. Daarom meet ik hoefschoenen altijd individueel aan. Hierbij kijk ik naar:

• De hoeven van het paard.
• Het bewegingspatroon.
• Het doel waarvoor de schoenen worden gebruikt.

Veel problemen met hoefschoenen ontstaan door een slechte pasvorm of verkeerde keuze van model en maat. Hoefschoenen zijn echter niet voor elke situatie geschikt en hebben ook hun beperkingen.

Langdurige hoefbescherming

Wanneer langdurige hoefbescherming nodig is en hoefschoenen geen optie zijn, werk ik graag met permanent gelijmde kunststof hoefbescherming. Deze technologie is sterk in ontwikkeling. Denk aan 3D Blue print hoefbeslag  en innovaties van hoefschoenenproducenten.

Permanent gelijmde hoefbescherming biedt in specifieke situaties een uitstekende oplossing voor paard en ruiter. Hoewel ik dit type bescherming zie als laatste redmiddel, ben ik blij dat deze optie beschikbaar is voor de gevallen waarin het echt nodig is. 

Blote hoeven waar mogelijk, hoefbescherming waar nodig! 

Beweging is essentieel voor de gezondheid van je paard. Wist je dat een paard in de natuur dagelijks 15 tot 20 kilometer zou lopen? Helaas krijgen veel paarden in onze moderne paardenhouderij deze beweging niet, wat kan bijdragen aan ernstige gezondheidsproblemen zoals hoefbevangenheid.

Voor een goede gezondheid is beweging essentieel. Een paard hoort dan ook circa 15 tot 20 kilometer per dag te lopen.

Oorzaak van hoefbevangenheid

Hoefbevangenheid bij paarden en pony’s is een van de meest gevreesde aandoeningen. Na koliek is het zelfs de nummer twee doodsoorzaak. Bij hoefbevangenheid ontstaat er een ontsteking in de hoeven, die pijn veroorzaakt door zwelling tussen de hoefcapsule en het hoefbeen.

De lamellen – de verbinding tussen de hoefcapsule en het hoefbeen – verzwakken en kunnen oprekken of zelfs loslaten. Dit leidt tot hevige pijn en bewegingsproblemen.

Hoefbevangen paarden: Een toenemend probleem

De oorzaken van hoefbevangenheid zijn divers en vaak multifactorieel. De wetenschap is er ook nog steeds niet helemaal over uit wat precies in het lichaam en specifiek in de hoeven gebeurd voor en tijdens een hoefbevangen periode. Feit is dat hoefbevangenheid gedurende de laatste decennia beduidend is toegenomen, wat ermee te maken heeft dat veel paarden suboptimaal gehuisvest worden. Denk hierbij vooral aan de juiste hoefverzorging, de juiste beweging in de juiste hoeveelheden – 15 tot 20 kilometer op een dag – en uiteraard de juiste voeding.

Oorzaak en behandeling van hoefbevangenheid bij paarden

Omdat de oorzaken en triggers zeer divers zijn en de wetenschap, dierenartsen en hoefsmeden/-verzorgers tegenstrijdige en onduidelijke resultaten behalen, is de behandeling en het management van hoefbevangen paarden tenminste net zo divers en tegenstrijdig. Het paard en ook zijn eigenaar zijn hier de dupe van, wat tot verkeerde beslissingen kan leiden.

Ook al zien wij in de afgelopen jaren een positieve ontwikkeling in het management van hoefbevangen paarden, en vooral het voorkomen hiervan, raken jaarlijks nog steeds duizenden paarden (opnieuw) bevangen.

Mijn persoonlijke ervaring en mening is dat de ontbrekende beweging op vaak niet helemaal gezonde hoeven een groot euvel is. Veel wordt en werd geschreven over voeding in relatie tot hoefbevangenheid en deze speelt zeker een hele belangrijke rol! Over voeding zal ik in deze blog dan ook niet al te veel ingaan. 

Hoe kan je voorkomen dat je paard bevangen raakt? 

Wel wil ik graag een tegenhanger geven. Als onze paarden meer zouden bewegen, zouden de voeding en het eraan gekoppelde overgewicht en problemen met de stofwisseling, wat dan wederom een hoefbevangenheid kan triggeren, namelijk niet eens een groot probleem hoeven te worden. 

Wat ik vaak zie is dat in de strijd tegen overgewicht en hoefbevangenheid de voeding sterk wordt beperkt (wat op zich al tot problemen kan leiden). In plaats daarvan kunnen we meer kijken naar hoe wij onze paarden meer beweging kunnen geven. Zoals net al geschreven hoort een paard makkelijk 15 tot 20 kilometer per dag te moeten lopen. Voor deze hoeveelheid beweging is het paard gemaakt en op die manier wordt het voer ook goed opgenomen en verwerkt, waardoor overgewicht en een ontspoorde stofwisseling minder kans krijgen en hierdoor dus ook een hoefbevangenheid minder kans krijgt. 

Meer ruimte en beweging voor onze paarden

Om deze hoeveelheid beweging voor elkaar te kunnen krijgen moeten wij echter onze praktijken van paardenhouderij structureel overdenken. Paarden in stallen of kleine paddocks krijgen zeker niet deze hoognodige beweging en ook het dagelijkse trainen kan hiervoor doorgaans niet compenseren. Wij moeten onze paarden meer ruimte en de mogelijkheid tot vrije beweging geven.

Beweging is de sleutel tot herstel en het voorkomen van veel gezondheidsgerelateerde problemen, waarvan hoefbevangenheid er een is. Niet elk paard dat hoefbevangen raakt is trouwens te dik en heeft problemen met de stofwisseling, maar het overgrote deel wel en hier kunnen wij als paardeneigenaren, staleigenaren en professionals wel degelijk iets aan doen!

Hoefgezondheid: de basis om hoefbevangenheid te voorkomen.

Een ander punt van aandacht is de hoefgezondheid. Veel paarden die hoefbevangen raken hebben onderliggende langdurige problemen met hun hoefgezondheid. De hoeven zijn over de jaren heen overbelast geraakt. Dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met en verkeerde hoefvorm en hoefbalans. Als dan overgewicht en een ontspoorde stofwisseling er bovenop komen kan het lichaam en specifiek te hoeven het niet meer aan en stort het hele systeem als een kaartenhuis in elkaar.

Waar beweging dus een belangrijke rol in het voorkomen van problemen zoals hoefbevangenheid speelt, geldt hetzelfde voor een goede hoefgezondheid. Als wij dus ervoor zorgen dat het paard met comfortabele hoeven veel kilometers maakt kunnen wij veel problemen voorkomen. Niet altijd, maar vaker wel dan niet! En voorkomen is per definitie beter dan genezen.

De rol van goede voeding bij hoefbevangen paarden.

Om dan toch nog even een klein stukje over voeding te schrijven. Als wij toch al bezig zijn om onze hedendaagse praktijken van paardenhouderij te overdenken zou het verstandig zijn om bij het paard passend (ruw)voer te voeren. Zorg voor goed hooi en laat het testen op suikergehaltes. Ruwvoer met lage suikergehaltes is voor paarden die makkelijk dik worden het betere voer, zeker in combinatie met veel beweging. Veel beweging betekent dat het paard meer voer (met weinig suikers) kan eten, wat wederom enorm belangrijk is voor de spijsvertering en de algehele gezondheid!

Samenvatting: De drie basisregels

Als je deze drie basisregels volgt maak je een aanzienlijke grotere kans om je paard gezond en fit te houden. 

1. Goede hoefgezondheid: Laat de hoeven regelmatig controleren en onderhouden.
2. Voldoende beweging: Creëer mogelijkheden zodat je paard ruim voldoende vrij kan bewegen op een dag. 
3. Passend voer: Kies voor een laag-suiker voer en goede kwaliteit ruwvoer. Vul waar nodig aan met essentiële voedingsstoffen.

Zie je door het bos de bomen niet meer? Neem dan contact met mij op