Hoefbevangenheid is een van de meest gevreesde aandoeningen bij paarden en pony’s. Na koliek is het zelfs de nummer twee doodsoorzaak. Beweging is daarom essentieel voor de gezondheid van je paard. Wist je dat een paard in de natuur dagelijks 15 tot 20 kilometer zou lopen? Helaas krijgen veel paarden in onze moderne paardenhouderij deze beweging niet, wat kan bijdragen aan ernstige gezondheidsproblemen zoals hoefbevangenheid.
Voor een goede gezondheid is beweging essentieel. Een paard hoort dan ook circa 15 tot 20 kilometer per dag te lopen.
Oorzaak van hoefbevangenheid
Bij hoefbevangenheid is er sprake van een ontsteking in de hoeven, die pijn veroorzaakt door zwelling tussen de hoefcapsule en het hoefbeen.
De lamellen – de verbinding tussen de externe (hoefcapsule) en interne (het hoefbeen) structuren – verzwakken en kunnen oprekken of zelfs (gedeeltelijk) loslaten. Dit leidt tot hevige pijn en bewegingsproblemen.
Gedurende de laatste jaren lijken de gevallen van hoefbevangenheid zich op te stapelen. Op sommige dagen zijn meer dan de helft van de paarden die ik bekap op een gegeven moment in hun leven een keer bevangen geweest, zijn ze acuut bevangen of herstellende hiervan.
Deze geluiden hoor ik ook vaak van collega’s. Zo zien wij bijvoorbeeld de vraag naar medische hoefschoenen en aanvullende therapieën bij hoefbevangenheid extreem stijgen.
Hoefbevangen paarden: Een toenemend probleem
De oorzaken van hoefbevangenheid zijn divers en vaak multifactorieel. De wetenschap is er ook nog steeds niet helemaal over uit wat precies in het lichaam en specifiek in de hoeven gebeurd voor en tijdens een hoefbevangen periode. Feit is dat hoefbevangenheid gedurende de laatste decennia beduidend is toegenomen, wat ermee te maken heeft dat veel paarden suboptimaal gehuisvest worden. Denk hierbij vooral aan de juiste hoefverzorging, de juiste beweging in de juiste hoeveelheden – 15 tot 20 kilometer op een dag – en uiteraard de juiste voeding.
Oorzaak en behandeling van hoefbevangenheid bij paarden
Omdat de oorzaken en triggers zeer divers zijn en de wetenschap, dierenartsen en hoefsmeden/-verzorgers tegenstrijdige en onduidelijke resultaten behalen, is de behandeling en het management van hoefbevangen paarden tenminste net zo divers en tegenstrijdig. Het paard en ook zijn eigenaar zijn hier de dupe van, wat tot verkeerde beslissingen kan leiden.
Ook al zien wij in de afgelopen jaren een positieve ontwikkeling in het management van hoefbevangen paarden, en vooral het voorkomen hiervan, raken jaarlijks nog steeds duizenden paarden (opnieuw) bevangen.
Mijn persoonlijke ervaring en mening is dat de ontbrekende beweging op vaak niet helemaal gezonde hoeven een groot euvel is. Veel wordt en werd geschreven over voeding in relatie tot hoefbevangenheid en deze speelt zeker een hele belangrijke rol! Over voeding zal ik in deze blog dan ook niet al te veel ingaan.
Hoe kan je voorkomen dat je paard bevangen raakt?
Wel wil ik graag een tegenhanger geven. Als onze paarden meer zouden bewegen, zouden de voeding en het eraan gekoppelde overgewicht en problemen met de stofwisseling, wat dan wederom een hoefbevangenheid kan triggeren, namelijk niet eens een groot probleem hoeven te worden.
Wat ik vaak zie is dat in de strijd tegen overgewicht en hoefbevangenheid de voeding sterk wordt beperkt (wat op zich al tot problemen kan leiden). In plaats daarvan kunnen we meer kijken naar hoe wij onze paarden meer beweging kunnen geven. Zoals net al geschreven hoort een paard makkelijk 15 tot 20 kilometer per dag te moeten lopen. Voor deze hoeveelheid beweging is het paard gemaakt en op die manier wordt het voer ook goed opgenomen en verwerkt, waardoor overgewicht en een ontspoorde stofwisseling minder kans krijgen en hierdoor dus ook een hoefbevangenheid minder kans krijgt.
Meer ruimte en beweging voor onze paarden
Om deze hoeveelheid beweging voor elkaar te kunnen krijgen moeten wij echter onze praktijken van paardenhouderij structureel overdenken. Paarden in stallen of kleine paddocks krijgen zeker niet deze hoognodige beweging en ook het dagelijkse trainen kan hiervoor doorgaans niet compenseren. Wij moeten onze paarden meer ruimte en de mogelijkheid tot vrije beweging geven.
Beweging is de sleutel tot herstel en het voorkomen van veel gezondheidsgerelateerde problemen, waarvan hoefbevangenheid er een is. Niet elk paard dat hoefbevangen raakt is trouwens te dik en heeft problemen met de stofwisseling, maar het overgrote deel wel en hier kunnen wij als paardeneigenaren, staleigenaren en professionals wel degelijk iets aan doen!
Paarden hebben ruimte nodig om zo veel mogelijk te kunnen bewegen.
Hoefgezondheid: de basis om hoefbevangenheid te voorkomen.
Een ander punt van aandacht is de hoefgezondheid. Veel paarden die hoefbevangen raken hebben onderliggende langdurige problemen met hun hoefgezondheid. De hoeven zijn over de jaren heen overbelast geraakt. Dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met en verkeerde hoefvorm en hoefbalans. Als dan overgewicht en een ontspoorde stofwisseling er bovenop komen kan het lichaam en specifiek te hoeven het niet meer aan en stort het hele systeem als een kaartenhuis in elkaar.
Waar beweging dus een belangrijke rol in het voorkomen van problemen zoals hoefbevangenheid speelt, geldt hetzelfde voor een goede hoefgezondheid. Als wij dus ervoor zorgen dat het paard met comfortabele hoeven veel kilometers maakt kunnen wij veel problemen voorkomen. Niet altijd, maar vaker wel dan niet! En voorkomen is per definitie beter dan genezen.
De rol van goede voeding bij hoefbevangen paarden.
Om dan toch nog even een klein stukje over voeding te schrijven. Als wij toch al bezig zijn om onze hedendaagse praktijken van paardenhouderij te overdenken zou het verstandig zijn om bij het paard passend (ruw)voer te voeren. Zorg voor goed hooi en laat het testen op suikergehaltes. Ruwvoer met lage suikergehaltes is voor paarden die makkelijk dik worden het betere voer, zeker in combinatie met veel beweging. Veel beweging betekent dat het paard meer voer (met weinig suikers) kan eten, wat wederom enorm belangrijk is voor de spijsvertering en de algehele gezondheid!
Samenvatting: De drie basisregels
Als je deze drie basisregels volgt maak je een aanzienlijke grotere kans om je paard gezond en fit te houden.
- Goede hoefgezondheid: Laat de hoeven regelmatig controleren en onderhouden. Zoek hiervoor een hoefprofessional met een gedegen achtergrond!
- Voldoende beweging: Creëer mogelijkheden zodat je paard ruim voldoende vrij kan bewegen op een dag. Elke stap meer per dag is er één.
- Passend voer: Kies voor een laag-suiker voer en goede kwaliteit ruwvoer. Vul waar nodig aan met essentiële voedingsstoffen. Laat je hierdoor adviseren door een deskundige en probeer niet zelf te veel voedingsmiddelen bij elkaar te mengen!
HoefHerstelCentrum
In sommige situaties is het lastig bovenstaande basisregels ter voorkoming, maar vooral ook tijdens een hersteltraject goed te kunnen waarborgen. Ons HoefHerstelCentum is volledig ingericht op het kunnen revalideren van hoefbevangen paarden.
Over de auteur
Lennart Denkhaus is sinds meer dan 12 jaar werkzaam als hoefspecialist en zijn praktijk, opleiding en cursussen benadrukt hij het belang van regelmatig en correct hoefonderhoud en een gezonde, bij het paard passende levensstijl.
Lennart is oprichter en eigenaar van het Centrum voor Hoefgezondheid, een initiatief dat zich richt op educatie en kennisoverdracht op het gebied van hoefgezondheid en -verzorging. Het Centrum voor Hoefgezondheid biedt onder meer workshops en bijscholingen voor hoefverzorgers en paardenprofessionals en een volwaardige opleiding tot hoefspecialist.
Tevens is Lennart mede-ontwikkelaar en -eigenaar van Unique-Horn hoof care; een productlijn met een uitgebreid gamma van hoefverzorgingsproducten. De producten zijn gebaseerd op natuurlijke ingrediënten en worden gebruikt voor de behandeling en preventie van hoefproblemen zoals rotstraal, scheuren, hoefzweren, white line disease ed.
Unique-Horn wordt in diverse landen geadviseerd door hoefsmeden, hoefverzorgers en dierenartsen en gebruikt door vele tevreden paardeneigenaren.
